ساز و صدا نثارِ‌ نام زیبای علی

قطعه‌های این آلبوم روی شعرهایی از مولانا، سعدی، حافظ، صغیر اصفهانی، همای شیرازی ، باباطاهر و عراقی، ساخته شده است. از نامی‌ترین قطعه‌های آلبوم «ثنای علی (ع)» می توان از تصنیف «دست تولا» (تا به دامان تو ما دست تولا زده ایم…»، یاد كرد.
 
 امام علی (ع)؛ صدیق تعریف

 «در مدح علی (ع)»؛ عبدالوهاب شهیدی

«همه درها اگر بسته/ در قصر خدا بازه/ بگو هو یا علی مولا/ علی مولا سبب سازه…»؛ این مطلع تصنیفی است در مایه دشتی، به نام «مولا علی» (ع) كه اكبر گلپایگانی خوانده است. شعر و آهنگ این قطعه، از امیر پازوكی است.

ماه غریبستان چندین قطعه دارد كه چهار قطعه آن را محمد اصفهانی در قالب تصنیف، درباره حضرت علی اعلی (ع) خوانده كه عبارت است از: «دیده بگشا» با شعری از علی معلم و آهنگ علیرضا كهن دیری؛ «علی ای همای رحمت» با شعر استاد شهریار و آهنگ مرحوم شهریار فریوسفی؛ «جانِ جان» با شعرهای مولانا و علی معلم و آهنگ محمد حقیقی؛ و وصف علی (ع)» با آهنگ مجید اخشابی روی شعرهای پرویز بیگی حبیب آبادی و علی معلم.

این تصنیف را ملك با گروهِ «همنوازان» خود، در صدا و سیما ضبط كرده‌اند که هم‌چنان در آرشیو مانده است. 

در این میان هنرمندان سبک‌های دیگر نیز در این زمینه فعالیت‌هایی انجام داده‌اند که از جمله‌ی آن می‌توان به «مهر علی و زهرا (ع)» با صدای مرحوم ناصر عبداللهی و شعر فرزاد حسنی و آهنگ مهرداد نصرتی (از آلبوم ماندگار)؛ «خاك آستان علی (ع)» با شعری از استاد مظاهر مصفا، آهنگ فؤاد حجازی و صدای گرم خشایار اعتمادی (از آلبوم فصل آشنایی) و «بوسه بر تیغ» (غرقه ی بحر گنهم یاعلی…) با صدای مهراج محمدی اشاره کرد.
به هر روی همه ی این خوانندگان، آهنگسازان و شاعرانی كه یادشان تازه شد و آن هایی كه نامشان در این سیاهه نیامد، عشق خود را در قالب صدا و ساز و قلم خویش نثار دلِ دریایی مردی كرده اند كه حقیقتی است بر گونه ی اساطیر؛ مردی و جوانمردی به نام زیبای علی. یا علی (ع)…


منبع: https://www.musicema.com/node/406046

علیرضا افتخاری در آلبوم نسیما، پیش از تصنیف مولا، آوازی خوانده كه آن را با عبارت یاعلی به پایان می برد و بدین ترتیب، با ظرافت و به زیبایی آواز را به تصنیف «مولا» پیوند می‌زند؛ اما تصنیف «یا علی (ع)» را محمدجلیل عندلیبی ساخته و شعرش از سهیل محمودی است. این اثر در آلبوم «گرفتار» قابل شنیدن است. «یاعلی(ع)» در دستگاه نوا ساخته شده و پس از اورتور زیبای آن، استاد افتخاری با همراهی نیِ جمشید عندلیبی،‌ بیت نامیِ شهریار (برو ای گدای مسكین در خانه ی علی زن…) را با آوازی زیبا می خواند كه پس از این آواز، دوباره اورتور تكرار می شود و تصنیف با مطلعِ «در رهت از پا فتادم، یا علی دستم بگیر…»، آغاز می‌شود.
قرار بود این قطعه را سید یوسف مناجاتی (تهیه كننده ی برنامه هایی چون با كاروان شعر و موسیقی، ضیافت و كاروان) بخواند، اما او به عندلیبی می گوید كه اگر علیرضا افتخاری این كار را بخواند، تعداد بسیار بیش تری از مردم آن را گوش خواهند داد. بدین ترتیب، این تصنیف قسمت خواننده ی خوش خوانِ اصفهانی می شود.

علی رستمیان، از شاگردان جنت مكان تاج اصفهانی است. رستمیان آلبوم «دل من» خود را با تصنیف «علی گویم» آغاز كرده است. تصنیفی به آهنگسازی كورش شربتی و فرود خاموشیان و شعری از مرحوم حاج میرزا علی اكبر موافق علیشاه اصفهانی. مطلع این تصنیف، این بیت است: «مرا در تن بُود تا جان، علی گویم علی جویم / چه در پیدا چه در پنهان، علی گویم علی جویم…».این شعر را جلال الدین محمدیان هم خوانده است.
 
 «علی مولا»؛ مهرداد كاظمی

مرحوم سید خلیل عالی نژاد از خوانندگان، آهنگسازان و نوازندگان موسیقی مقامی كردی است كه در نواختن ساز تنبور بسیار چیره دست بود.  او آلبومی دارد به نام «ثنای علی(ع)» كه در آن هم آهنگسازی را عهده دار بوده و هم خوانده است. این آلبوم دارای هفت قطعه است كه همگی در مدح و ثنای حضرت حیدر كرار (ع) پرداخته شده.

علیرضا افتخاری از خوانندگانی است كه بیش ترین كار را در مدح امیرالمؤمنین (ع) خوانده است. «یار دردمندان»، با مطلع: «به جز از علی نباشد، به جهان گره گشایی / طلب مدد از او كن، چو رسد غم و بلایی»، تصنیفی است در دستگاه همایون (شوشتری و بیداد). شعرِ این تصنیف را زنده یاد عباس شهری سروده و آهنگساز و تنظیم كننده‌ی آن، عباس خوشدل است.
این تصنیف از آلبوم «رازگشا» است كه در سال 1386 منتشر شد؛ آلبومی كه حاصل آخرین همكاری زوج موفق افتخاری- خوشدل است كه با همكاری هم تاكنون آلبوم های موفق «نیلوفرانه ی 1 و2»، «صدایم كن» و «شبان عاشق» را پدید آورده اند.

افزون بر این ها، اصفهانی در این آلبوم دو قطعه را هم بر اساس دعای كمیل، بداهه خوانی كرده است. همچنین از دیگر ویژگی های این مجموعه، دكلمه خوانی استاد معلم است كه شعر «دیده بگشا» را خوانده.

«در مدح علی (ع)»، نام آلبومی است از عبدالوهاب شهیدی، خواننده و نوازنده چیره دست بربط. این آلبوم دارای سه بخش است كه آواز و تصنیف و دكلمه هایی را در منقبت حضرت علی (ع) در بر دارد. در این آلبوم، شهیدی افزون بر خواندن، نوازندگی بربط یا عود را هم بر عهده داشته است.
 
 «یار دردمندان»، «مولا»، «یا علی (ع)» و «یا مولا»؛ علیرضا افتخاری

موسیقی ما- نام مولا امیرالمؤمنین (ع)، در طول تاریخ فرهنگ و هنر ایران زمین، همواره سرمایهی بزرگی برای خلقِ ناب‌ترین آثار موسیقایی بوده است و شماری از هنرمندان نام‌آور، با تفكر و سلیقه‌های مختلف، توفیق داشته‌اند كه آهنگ‌ها و تصنیف‌های زیبایی را در مدح و ثنای شاه ولایت بسازند و بخوانند.
 
«مولا علی (ع)»؛ گلپایگانی

آلبوم ماه غریبستان از آلبوم های ماندگار موسیقی ایران است. در این مجموعه آهنگ‌هایی از چند آهنگساز كنار هم قرار گرفته كه همه‌ی آن ها را صدای محمد اصفهانی زینت بخشیده است.

«ز دورن كعبه چو شد رها، به جهان صلای تو یا علی / دل عاشقان تو حلقه زد، به كمند ولای تو یا علی…»؛ این، بیتِ نخست شعری است از مرحوم مشفق كاشانی كه با آهنگسازی زیبای روانشاد اسدالله ملك، به تصنیفی بدل شده كه بهرام حصیری آن را خوانده است.

این تصنیف، جزو ملودی های محلی است كه خوانندگان دیگری همچون بیژن بیژنی هم آن را خوانده‌اند.
 
 «ثنای علی (ع)»؛ مرحوم سید خلیل عالی نژاد

مهرداد كاظمی خواننده ی خوش صدای موسیقی ایران كه چندی است دچار بیماری است، آهنگی ماندگار دارد به نام «علی مولا»؛ این آهنگ كه جزو معروف ترین آهنگ‌هایی است كه كاظمی خوانده، این گونه آغاز می شود: «علی مولا، علی مولا، علی جان / تویی مولود كعبه یا علی جان…». شعر و آهنگ این تصنیف از خود كاظمی است و تنظیم آن را بهنام ابطحی انجام داده است. «علی مولا»، جزو آلبوم «شهر عشق» منتشر شده است.
 
 «ماه غریبستان»؛ محمد اصفهانی

 «علی گویم»؛ علی رستمیان

كلّ صبحٍ و كلّ اشراقٍ (أیا) / تَبكی عینی بِدَمعِ مشتاقٍ (أیا)…
زد مار هوا بر جگر غمناكم / سودی نكند فسونگر چالاكم…».
این دو بیت، بخشی از تصنیف تیتراژ مجموعه‌ی تلویزیونی «امام علی(ع)» است. این تصنیف را فرهاد فخرالدینی براساس آنچه از نغمه‌های عبدالقادر مراغه‌ای، موسیقی دان نامیِ قرن هشتم هجری، باقی مانده، ساخته است و صدیق تعریف هم به زیبایی هرچه تمام آن را خوانده؛ به گونه‌ای كه این قطعه را باید از معروف‌ترین و بهترین تصنیف‌های او برشمرد.

آلبوم «باباطاهر»ِ علیرضا افتخاری هم دربردارنده‌ی تصنیفی است كه «یا مولا» (یا مولا دلم تنگ اومده…) نام دارد. افتخاری این تصنیف را با همراهی نیِ ‌جمشید عندلیبی خوانده است.

 «یا علی (ع)»؛ بهرام حصیری

دیگر اثری كه در این موضوع با صدای علیرضا افتخاری تولید شده، قطعه ی «مولا» از آلبوم نسیما است. فضل الله توكل این آهنگ را روی شعری از روانشاد حسین منزوی سروده؛ این آهنگ این طور آغاز می شود: «علی مولا، علی یار و علی یاور / علی والا، علی سرّ و علی سرور / در خیبر ز تو چون كنده شد مولا / ز تو لات و هبل افكنده شد مولا…». چند سال بعد، با همین ملودی ترانه ی «تنها» با شعری از فضل الله توكل، در قالب آلبوم «خاطرات جوانی» منتشر شد.


منتشر شده

در

توسط