تغییر مقام صورت می گیرد که در موسیقی ما تا آن زمان سابقه نداشته بدین ترتیب که از ماهور و راست پنجگاه که گام هردو بزرگ است به مقام چهار گاه پنجم فوقانی رفته و مراجعت از چهار گاه به مقام اصلی بسیار زیرکانه و از روی ذوق انجام گرفته. حتما لازم نیست جزء نوازندگان، خوانندگان یا تنظیم کنندگان موسیقی سنتی باشید تا خود را ملزم به دانستن تئوری‌هایی راجع به آن بدانید! به عقیده ما به عنوان یک شنونده موسیقی سنتی یا حتی یک ایرانی بهتر است با موسیقی کشورمان و برخی تئوری‌های آن آشنا باشیم. فارابی در حلب مورد توجه و حمایت سیف الدوله حمدان (ابولحسن علی 336 تا 356 هجری) که نخستین فرد از سلسله حمدانیان و فرمانروایان شیعه حلب محسوب می‌شد، قرار گرفت و در همان‌جا کتاب معروف خود “الموسیقی الکبیر” را برای ابوالقاسم کرخی یا کرجی وزیر آن سلطان تالیف کرد. هردو کتاب فارابی یعنی “الموسیقی الکبیر” و “احصا العلوم” به این خاطر که در سرتاسر قلمرو وسیع اسلام قابل نشر و استفاده باشد، به عربی نگاشته شدند.
رضا یزدانی
بزرگان موسیقی در تاریخ موسیقی ایران | قرن سوم تا پنجم هجری
در حالت کلی بیشتر افراد جامعه اینطور فکر می کنند که بازار کار برای رشته ها هنری خوب نیست، اما شاید بازار کار این رشته ها مانند رشته های گروه ریاضی و تجربی نباشد، اما اینطور نیست که این فارغ التحصیلان در جامعه هیچ جایگاه شغلی نداشته باشند. آهنگی است كه باید كلام‌دار باشد و معمولاً كلام آن از شعرهای سنتی فرهنگ فارسی انتخاب می‌شود (نمونه 2). تصنیف به‌طور غالب از صدای بم شروع می‌شود و پس از رفتن به اوج، دوباره به قسمت بم برگشت می‌كند.
- علاوه بر این موسیقی ایرانی دریافتی از دردها رنج‌ها خوشی‌ها یک تمدن چندین تکهٔ یک پارچه‌است که امروزه بسیاری از یادبودهای آن مانند گوشه‌ها (حسینی جامه دران شبدیز…)گواه این مدعاست.
- او با خواندن اشعار عربی با آهنگهای ایرانی به شهرت رسید و نخستین موسیقی‌دانی بود که به جای قضیب (چوبدستی) با عود آواز خواند.
- از دیگر شرایط لازم برای ورود به این رشته علاقه زیاد به هنر موسیقی، استعداد و ذوق هنری در موسیقی، خلاقیت، انگیزه و اراده زیاد، روحیه شکست ناپذیر بودن، اعتماد به نفس و انظباط، توانایی تحمل ساعات کاری طولانی و تمرین مداوم، علاقه مند به کارهای گروهی است.
- البته گاهی چهار مضراب‌های طولانی‌تر هم شنیده می‌شود (نمونه 4).
- بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، و یونان متأثر از این موسیقی است و هرکدام به سهم خود تأثیراتی در شکل‌گیری این موسیقی داشته‌اند.
آرمان مهدیه در گفتگو با موسیقی ایرانیان از آلبوم «به موازات بی نهایت» گفت
موشكافی در ساختار آهنگهای ایرانی نشان می‌دهد كه تقریباً همه آنها از چهار یا پنج نت مختلف تشكیل شده‌اند و فاصله بین نت‌های تشكیل‌دهنده در هر آهنگ، پرده، نیم‌پرده، سه‌چهارم پرده و یا یك و یك‌چهارم پرده است. به زبان دیگر هر آهنگ ایرانی به‌طور معمول بر اساس یك دانگ ساخته می‌شود و دانگ درحقیقت همان چهار یا پنج نتی هستند كه با فاصله‌های مشخصی به دنبال هم قرار می‌گیرند. اکثر آوازهایی که خواننده آماتور ایرانی می‌خواند و اکثر آوازهای محلی از نواحی متفاوت ایران در یکی از قطعه های آن جای گرفته است، به این دلیل این دستگاه را مادر موسیقی ایرانی هم نامیده اند. در نقاشیِ دیواریعمرا (Quseir ‘Amra) نوعی طنبور ایرانی با دسته‌ای بلند و کاسه‌ای بزرگ دیده می‌شود.